Doğan Sağlık Grubu Kulak Burun Boğaz Uzmanı Op.Dr. İbrahim Altoparlak östaki kanalı ve çene eklemi sorunlarını ve faydalı olabilecek egzersizleri anlattı.
DİKKAT! Bu yazıda genel tedavi yollarından bahsedilmektedir. Kendinizde bu veya benzeri belirtileri gözlüyorsanız muhakkak doktorunuza başvurunuz. Bahsi geçen manevralar/egzersizler veya ilaç, fizik tedavi vb. tedavi yolları doktorunuz tarafından hastalığınızın durumuna göre uygun olursa verilebilir. Genel anlamda doktorunuza danışmadan hiçbir ilaç almamalı, tedavilere başlamamalısınız.
ÖSTAKİ KANALI SORUNLARI
Östaki kanalı geniz ile orta kulak arasındadır. Orta kulak ve dış ortam basıncını dengeleyen en önemli yapıdır. Bu kanal orta kulağın hava almasını sağladığı gibi bu bölgedeki salgıların genize akması için de bir yol oluşturur. Normalde kapalı durumda bulunan östaki, çiğneme, yutkunma ve esneme işlevleri sırasında açılarak genizdeki havanın orta kulağa ve orta kulakta salgılanan sıvının genize akmasını sağlar. Östaki kanalı sağlıklı çalışmadığında orta kulağın basınç eşitlemesi yapılamadığı için kulakta çok ciddi ağrı, işitme kayıpları ve baş dönmesi gibi belirtiler görülebilir. Özellikle uçuş personelinde ciddi rahatsızlığa sebep olabilir.
Östaki Kanalının Fonksiyonunu Bozabilecek Nedenler;
Septum deviasyonu; Burnu sağ ve sol olarak ikiye ayıran septumun doğumsal ya da travmaya bağlı olarak eğriliği burun tıkanıklığına neden olur. Burun tıkanıklığı östaki kanalının normal çalışma fonksiyonlarını bozar.
Alt konka hipertrofisi; Normalde solunan havanın ısınmasını ve nemlendirilmesini sağlayan ve burun eti olarak bilinen bu organ büyüdüğünde ilk başta geceleri olan daha sonra gün boyunca devam eden burun tıkanıklığına neden olur.
Allerjik rinit; Burnun içini kaplayan mukozanın şişmesine ve salgı artışına neden olarak burun tıkanıklığı yapar.
Sigara; Kimyasal irritasyona bağlı östaki kanalını kaplayan mukozanın tahrişine, şişmesine ve tıkanmasına neden olur.
Akut nazofarenjit: Virus ya da bakteri enfeksiyonuna bağlı olarak burunda tıkanıklık, geniz akıntısı, boğazda yanma ve ağrı şikâyetleri ile kendini gösterir.
Kronik Sinüzit: Sinüslerde oluşan enfeksiyon, iltihabi geniz akıntısı ve mukozada şişliğe neden olarak östaki kanalında tıkanıklık yapabilir.
Reflü: Midedeki asitli sıvının özellikle yatar pozisyonda geniz bölgesine gelerek tahriş yapmasına bağlı östaki kanalında şişlik ve tıkanıklığa neden olabilir.
Östaki Egzersizleri
Valsalva Manevrası: Ağız ve burun delikleri kapalıyken ıkınırcasına yanakların şişirilmesi hareketidir. Eğer uzun süre yapılacak olursa kanal fonksiyonunda bozulma ve hipotansiyona neden olabilmesi bu manevranın dezavantajlarıdır.
Toynbee Manevrası: Ağız ve burun delikleri kapalıyken yutkunma hareketidir. Bu sırada orta kulakta görece negatif bir basınç oluşur ve kulak zarı içe doğru hareket eder.
Frenzel Manevrası: Ağız, burun delikleri ve gırtlak kapalıyken burundan nefes almaya çalışma hareketidir. Bu manevra sırasında hava ağız tabanı ve dilin yardımıyla genize hapsedilir. Kanalın açılmasını kolaylaştırır. Bu manevranın avantajı solunumun her iki fazında da yapılabilmesi dezavantajı ise öğrenme zorluğudur. Ancak bir kez öğrenildiği takdirde, burnun elle kapatılmasına gerek olmadan bu manevrayı yapılabilmektedir. Oksijen maskesi ve başlık takan ve iki elini de kullanmak zorunda olan personelin elini kullanmadan orta kulak basıncını eşitleme şansı verdiği için önerilen bir manevradır.
Lowry manevrası; Valsalva manevrasını yaparken aynı anda yutkunma hareketi yapılmalıdır.
Edmonds manevrası; Valsalva ya da Frenzel manevralarını yaparken alt çeneyi öne doğru çıkartmak esasına dayanır.
ÇENE EKLEMİ SORUNU OLANLAR İÇİN EĞİTİM VE EGZERSİZ
Neler Hissedilir?
- Ağrı ( kulak-boyun-alın-yarım baş ağrısı)
- Çene açma ve kapama sırasında ses ve ağrı
- Çenede kilitlenme
- Hareket kısıtlılığı
- Çınlama ve Baş dönmesi
Nedenleri
- Bruksizm(diş gıcırdatma)
- Yanlış duruş pozisyonu(baş ve omuzların önde olması)
- Diş problemleri(eksik diş-yüksek dolgu)
- Devamlı tek taraflı çiğneme
- Strese bağlı boyun çene kaslarında spazm
- Travma(çene eklemine darbe)
- Ağızdan nefes alıp-verme
- Uzun süre sakız çiğneme, tırnak yeme, telefonla konuşma, çekirdek yeme
- Romatizma
Neler Yapılabilir?
- İlaç tedavisi: Ağrı kesici ve kas gevşeticiler
- Fizik tedavi: Ağrı kesici elektrik akımları ve doku ısıtma yöntemleri
- Psikolojik destek (stres ve diş gıcırdatma için)
- Eklem içine ağrı kesici veya eklem yüzeyini kayganlaştırıcı ilaç enjeksiyonu
- Ağız içi splint: kasları gevşetir, gece olan diş gıcırdatmalarını engeller
- İleri derecede ilerlemiş hastalıkta cerrahi müdahale
Ev Programı ve Egzersizler
- Yumuşak diyet
- Yiyecekleri tek taraflı çiğnemekten kaçınmak
- Esnerken ve gülerken ağzı fazla açmamak
- Uzun süre konuşmamak
- Ağızdan nefes alıp vermemek,
- Burundan nefes alıp vermek
- Gece çok yüksek yastıkla yatmamak
- Yüzüstü uyumamak
- Baş ve omuzla dik durmak
- Dudaklar bitişik, dişler ayrı ve dil ağız tavanında gevşek olmalı
Gevşeme Tekniği
Günün streslerinden korunmak ve kaslarda gevşeme sağlamak amacı ile yapılır. Her gün yapmalıdır.
- Hasta şakaklarında ve çenesinde şiddetli kasılma hissedene kadar çenesini sıkar. Beş saniye bu durumda bekler.
- Çenesini açar ve tamamen gevşer. Bu konumda 10 saniye bekler.
- Çenesini dirençli veya dirençsiz olarak yanlara doğru 3-5 kez hareket ettirir.
Bu egzersiz 10–15 kez tekrar edilir
